Chim phượng hoàng hay con giun đất

Chim phượng hoàng hay con giun đất


Tạp chí Xưa & Nay của Cục khoa học lịch sử Việt nam số 286 tháng 06/2007 vừa công bố một phần trong di cảo ( nguyên bằng Pháp văn) của cố Luật sư Nguyễn Mạnh Tường, đoạn trích nói về trao đổi, đề xuất của tác giả với Hồ Chí Minh- đương kim chủ tịch nước Việt nam dân chủ cộng hòa. Theo Xưa & Nay, cuộc trao đổi đó diễn ra vào thời điểm mùa xuân 1952 tại Việt bắc. Mặc dù không có bản gốc Pháp văn để đối chiếu, sau đây Đối Thoại xin trích lại một phần trong đoạn trích của Xưa & Nay như một sự đồng cảm với linh hồn của Luật sư Nguyễn Mạnh Tường và chia sẻ sự day dứt, chắc vẫn còn theo Luật sư nơi chín suối, không chỉ bởi những hệ lụy cay nghiệt đến với ông sau đó mà bởi những đề xuất " chân thành và thiện ý" cho quyền lợi của quần chúng nhân dân vẫn chưa được xem xét, áp dụng ở Tổ quốc của ông.

" Trong lĩnh vực công cộng, cơ chế Nhà nước phải tôn trọng những nguyên tắc khác để bảo đảm việc thực thi tốt chức năng của Nhà nước. Nguyên tắc thứ nhất là tôn trọng luật pháp. Một sự lẫn lộn tai hại đang diễn ra giữa quyền lực và quyền. Tất cả các cơ quan từ cấp phường xã đến cấp trung ương đều tưởng mình có quyền làm tất cả, nhất là xâm phạm quyền tự do công dân, và có quyền sử dụng những khoản tiền khổng lồ của công quỹ. Tôi không nói những vi phạm pháp luật khác mà tính chất phạm pháp rất rõ nét, ở đó những sự phản kháng là vô tội không được chú ý nghe như trong các trường hợp ranh giới giữa quyền và quyền lực không rõ ràng. Vì vậy nguyên tắc chung cần phải công bố là tất cả mọi người, kể cả những người có một chút quyền lực, đều phải tuân theo pháp luật, đó là ý nguyện của nhân dân và là công cụ giữ gìn trật tự công cộng.

Nguyên tắc đó bao giờ cũng phải kèm theo hậu quả tất yếu của nó là: Tất cả mọi vi phạm pháp luật phải dẫn tới trách nhiệm không chỉ chính trị ( khai trừ khỏi Đảng), hành chính ( cắt chức, hạ chức, cho về hưu), mà còn cả hình sự ( tịch thu, tiền phạt, án tù). Phải quyết định trách nhiệm bao giờ cũng là cá nhân, vì trách nhiệm tập thể là vô nghĩa. Mọi quyết định đều mang một chữ ký, người ký tên chính là người sẽ phải đưa ra xét xử.

Để kết tội những người chịu trách nhiệm và áp dụng luật hình sự đối với họ, nhất thiết cơ chế quan tòa phải được toàn quyền tự do và độc lập đối với cấp trên trong hệ thống quan tòa và trong Đảng.

Nguyên tắc lớn thứ hai là nguyên tắc tách biệt Đảng và Nhà nước. Nói là Đảng lãnh đạo Nhà nước, điều đó không ai có ý kiến gì khác. Nhưng hai hoạt động phải tách riêng nhau, và sự tách rời đó phải thực hiện triệt để suốt dọc đường ranh giới. Trong điều kiện đó không nhất thiết và cũng không nên cử vào những vị trí trách nhiệm và chỉ huy những đảng viên mà đáng buồn là không phải bao giờ cũng có đủ trình độ văn hóa và năng lực. Tiêu chí cần ứng dụng trong việc tuyển chọn cán bộ không phải kể đến khả năng trí tuệ và nghề nghiệp của ứng cử viên. Guồng máy Nhà nước không những chạy tốt hơn mà còn tránh được những sự bất hòa giữa Đảng viên và người ngoài Đảng, giữa Đảng và nhân dân. Cho đến nay Đảng bao trùm lên và nuốt chửng Nhà nước và không ít người nghĩ rằng Đảng lãnh đạo và cai trị vì lợi ích của Đảng hơn là vì lợi ích của nhân dân. Rất khó kiêm nhiệm cả hai chức năng lãnh đạo và Chính phủ, cách nhìn rối mù, phân định sai các vấn đề và bất tiện lớn, bây giờ chưa xảy ra, nhưng có thể sẽ xảy ra, là Đảng phải chịu trách nhiệm về những lỗi lầm của Nhà nước, mà nhẽ ra Đảng phải như vợ của Cesar đứng trên mọi nghi ngờ, được hoàn toàn tin cậy và có một uy tín bất khả chê trách.

Cuối cùng, một nguyên tắc chót tôi mạn phép được lưu ý Chủ tịch, đó là nguyên tắc phải có ý thức rất rõ về Đảng, về những khả năng của Đảng. Đảng độc quyền nắm chính quyền. Có lẽ đó là một sự cần thiết trong thời chiến, nhưng tôi mong rằng Đảng với sự khôn ngoan của mình, suy nghĩ về những trở ngại của việc nắm quyền chuyên chế và về những nguy cơ sẽ gặp phải khi không được một nền tri thức rộng rãi hỗ trợ. Sự độc quyền tuyệt đối về quyền lực tự nó một mình không thể thực thi được nếu không có sự góp sức của cả một đội quân trợ lý và người thừa hành, mà giá trị tài năng thường đáng xem xét, dễ mắc sai lầm đủ kiểu, thường khi không chủ tâm, nhưng rất hiếm vô tư. Đội quân đó lại kèm thêm một đội quân khác quan trọng hơn gấp hai lần, bao gồm những kẻ tay sai, xu nịnh hèn hạ thèm khát bổng lộc, tiền bạc, danh vọng, chỗ làm lương cao làm ít.

Bị giam hãm trong những thành người như vậy, làm sao chế độ độc quyền quyền lực có thể thực thi và đề ra được những quyết định sáng suốt, thích hợp, có hiệu quả? Và còn trong trạng thái bị mê hoặc vì tự mãn, say sưa về sức mạnh, thiếu chinh phục được tri thức rộng rãi, không có được một sự tiếp cận thích hợp, khách quan về thực tế, chế độ chuyên quyền tha hồ chủ quan, tự do duy ý chí và làm luật lệ lung tung, trái khoa học, trái lẽ phải, tác động tai hại đến uy tín của chính quyền và hạnh phúc của quần chúng rất bất bình với biết bao hành động thiếu đạo đức và ngu dốt. Giải pháp duy nhất của sự khôn ngoan là mở rộng tai nghe, mở rộng cửa cho người thứ ba, cho tiếng nói từ ngoài vào hoặc từ nhân dân đưa lên.

Thưa Chủ tịch, tôi xin lỗi đã lạm dụng sự kiên nhẫn của Người. Nhưng tôi đã được Chủ tịch cho phép. Vì tôi thiết nghĩ sẽ không còn bao giờ tôi có dịp được nói chuyện với Chủ tịch về những vấn đề mà tôi cũng như Chủ tịch đều quan tâm vì nó liên quan đến hạnh phúc và số phận tương lai của nhân dân và vì thời gian nói chuyện với Chủ tịch không bị hạn chế, tôi tranh thủ được có vinh dự này để trình bày với Người một số ý kiến xuất phát từ đầu óc một người trí thức yêu nước và chăm chú theo dõi quá trình những biến đổi đang diễn ra trong đất nước ta. Như Chủ tịch đã nhận thấy những suy nghĩ của tôi không phải bắt nguồn từ một học thuyết có giá trị và nổi tiếng như thế nào. Tôi không bị giam mình trong một đảng phái chính trị nào, không bị gò bó trong một giáo lý cứng nhắc nào, tôi có thể giữ được tính độc lập suy nghĩ của mình và để tâm nghiên cứu tình hình hiện nay, để rút ra những chỗ không hay cần kịp thời sửa chữa trước khi nó có thể gây tác hại xấu và dẫn tới hành động phá hoại. Với tất cả tấm lòng chân thành và thiện ý, tôi đã đề nghị một số biện pháp điều trị về chính trị và xã hội. Những biện pháp đó không mang dấu ấn lý thuyết chính thống hiện nay và có thể làm cho không ít những người đang nắm quyền lực bị sốc và bực dọc. Mặc kệ, thưa Chủ tịch, dù là phượng hoàng bay lượn trên trời cao, hay con giun bò trên mặt đất, tất cả đều phải chịu trách nhiệm trước nhân dân và lịch sử".

Đối Thoại
http://www.doi-thoai.com/gocnhinhangtuan_016.html